Twierdza Modlin - Front Team
Zwiedzanie z Przewodnikiem
Dla Szkół
Dla Firm
Paintball
Archiwum Wydarzeń
TWIERDZA MODLIN – FRONT TEAM
Położenie Modlina, u zbiegu rzek Wisły, Narwi i Wkry nadawało temu miejscu wybitne walory obronne. Znaczenie tego miejsca docenił również król szwedzki Karol Gustaw, zakładając tu obóz warowny o narysie gwiazdy czteroramiennej tzw. “Bugskansen”, który przetrwał aż do 1660r. W 1806r. Napoleon, dążąc do rozciągnięcia swych wpływów na wschodzie Europy, tworzy Księstwo Warszawskie. Rozpoczyna budowę na terytorium Księstwa szeregu twierdz. Wstępną decyzję o budowie twierdzy w Modlinie, podejmuje Napoleon, w grudniu 1806r. w czasie pobytu w Poznaniu.
INTERAKTYWNA MAPA TWIERDZY MODLIN
Cmentarz wojenny
Cmentarz założono prawdopodobnie w okresie wojen napoleońskich. Chowano wówczas poległych z załogi broniącej Modlina w 1813 roku. W czasie I Wojny Światowej grzebano zabitych żołnierzy armii niemieckiej i rosyjskiej, w tym Polaków walczących w mundurach armii zaborców. W 1915 roku, po zdobyciu twierdzy, Niemcy pochowali tu ok. 400 zabitych żołnierzy. Rok później, gen. Hans von Beseler odsłonił okazały pomnik żołnierzy niemieckich. Niestety, do naszych czasów zachowała się tylko jedna zbiorowa mogiła żołnierzy, którzy stracili życie w czasie szturmu fortu XVI. 
Schron płk Piętki
Schron płk Piętki – Protofort. Kazamaty lunety tzw. schronu „płk Piętki", wybudowane przez Rosjan w latach 1832-1841r., wysunięte są na przedpole twierdzy. Schron pokryty wałem ziemnym, niegdyś połączony tunelem komunikacyjnym z czołem lunety. Z lunety wychodziły na przedpole chodniki podziemne tzw. chodniki kontrminowe o długości ok. 60-70 m. Chodnik zakończony owalną komorą, zwaną piecem minerskim. Strop chodnika ukryty jest pod powierzchnią ziemi ok. 4 m. 
Spichlerz zbożowy
Spichlerz nad Narwią – spichlerz zbudowany w latach 1838–1844 w Nowym Dworze Mazowieckim na tzw. „Kępie Szwedzkiej” przy ujściu Narwi do Wisły.
Okazały gmach został zbudowany w stylu neorenesansowym według projektu architekta Jana Jakuba Gaya, a inwestorem był Bank Polski. Spichlerz oprócz zadań magazynowych mógł pełnić także funkcje obronne, gdyż na pierwszej kondygnacji zaopatrzony został w otwory przystosowane do prowadzenia ognia artyleryjskiego, a także ognia z broni palnej. Rolę magazynu zbożowego pełnił do 1853 r., kiedy został kupiony przez ówczesne władze wojskowe od Banku Polskiego z przeznaczeniem na magazyn twierdzy Modlin.
Korona Utracka
Gruntowna modernizacja twierdzy przeprowadzona przez Rosjan w latach 1832 - 1841 spowodowała podniesienie korony "Utrackiej". Rozbudowę oparto na starej koronie o zdeformowanym narysie bastionowym. Cytadela i obwód zewnętrzny otoczone zostały ścianką strzelecką, zwaną murem Carnota. Mur od strony zewnętrznej jest gładki, posiada pionowe szczeliny jako strzelnice dla piechoty. Od wewnątrz posiada wnęki. W każdej wnęce znajdują się trzy kwadratowe strzelnice a ich cechą charakterystyczną jest to, że środkowa jest prostopadła do muru, prawa skierowana na prawo, lewa na lewo.
Reduta Napoleona
To jedna z czterech najstarszych, murowanych budowli obronnych w Modlinie, której budowę rozpoczęto w czasach Księstwa Warszawskiego, na polecenie Napoleona. Waldemar Łysiak, znawca epoki napoleońskiej, w swej pracy doktorskiej dowodził nawet, że redutę projektował sam cesarz Napoleon.
Jest to budowla obronna o roli wieży artyleryjskiej – nawiązująca do wież Montalemberta, zwana także śródszańcem lub redutą.
Bloki Cesarskie
"Bloki carskie" zostały wybudowane w latach 1899 - 1901 jako budynki o charakterze mieszkalnym dla rosyjskiej armii. Są dwukondygnacyjne i niepodpiwniczone. .Nad klatkami schodowymi znajdują się dekoracyjne szczyty, niekiedy z datami budowy. Pomiędzy blokami usytuowano komórki na opał. Ciekawostką jest fakt, iż w wojsku rosyjskim istniał wyraźny rozdział pomiędzy oficerami i podoficerami - czego przykładem są właśnie dwa osiedla składające się z "bloków carskich". Kwatery dla oficerów wybudowane zostały przy obecnej ul. księcia Józefa Poniatowskiego a dla podoficerów w trójkącie ulic Moniuszki, Kadetów i Szpitalnej.
Działobitnia Dehna
Działobitnia "gen. Dehna" została postawiona przed szpiclem I bastionu w roku 1839. Działobitnia jest potężną, trzykondygnacjową, półokrągłą wieżą artyleryjską z wydłużonymi, lecz i obniżonymi końcówkami. Postawiona została na wzniesienu terenowym i miała wielkie pole ostrzału. W dodatku wieża ta posiada wielką koncentrację ognia, bo wyposażona została w 52 osie artyleryjskie. Działobitnia została ponadto otoczona fosą z murowaną przeciwskarpą strzelecką w postaci tzw.„muru Carnota'. Dolna kondygnacja wieży zaopatrzona jest w system chodników. Ciekawostką jest fakt, że do tych podziemi można się było dostać tunelem od strony magazynu zbożowego. Obecnie tunel jest odkopany i przeznaczony do zwiedzania. W działobitni znajduje się Muzeum Kampanii Wrześniowej i Twierdzy Modlin.
Prochownia
Jest to jedna z trzech prochowni na terenie twierdzy. Zbudowana z betonu w 1900 r. z pancernymi drzwiami i okiennicami, okryta płaszczem ziemi od zewnątrz (z trzech stron). W środku znajduje się potężna, jedna hala wpuszczona w ziemię o sklepieniu kolebkowym (grubości ok. 2,5m). Od wewnątrz zabezpieczona podobnymi pancernymi okiennicami. Grubość ściany tego budynku wynosi 1,5 m.
Elewator
Wieża artyleryjska zbudowana ok.1900 r. na rzucie litery J, ceglana z kamiennym detalem, zwana elewatorem. Położona nad Wisłą, dwu i trzykondygnacjowa, pierwotnie kryta ziemią, obecnie dachem. Od strony wewnętrznej (dziedzińca) pomieszczenia przeznaczone na izby żołnierskie, od strony zewnętrznej pomieszczenia te były częścią bojową wieży, w których w razie konieczności można było ustawić armaty. Ponieważ w okresie pobytu Rosjan w Twierdzy Nowogieorgiewsk nie było działań wojennych, aby ją wykorzystać Rosjanie urządzili w niej magazyn zbożowy (elewator). Wspólnie z młynem, magazynem mąki i piekarnią stanowiły tzw. ciąg aprowizacyjny.
Mur Carnota
Mur Carnota – ceglany mur obronny ze strzelnicami, na stoku wału obronnego lub u jego podnóża w rowie fortecznym, stosowany w fortyfikacjach głównie w pierwszej połowie XIX wieku.
W murze mogły znajdować się strzelnice dla broni ręcznej. Zadaniem muru Carnota było utrudnienie przeciwnikowi pokonania rowu. Zastosowany po raz pierwszy przez francuskiego inżyniera wojskowego generała Lazare’a Nicolasa Carnota w narysie jego autorstwa z 1772 roku.
Kapliczka Straceń
Kapliczka upamiętnia rozstrzelanych w Twierdzy żołnierzy powstania narodowego z 1863 roku. Kapliczka została prawdopodobnie zbudowana w dwudziestoleciu międzywojennym. Staraniem lokalnej wspólnoty i prywatnego sponsora została częściowo odrestaurowana i przypomina o ofierze powstańców sprzed 150 lat. Na Koronie Utrackiej postawiono krzyż upamiętniający katowanych i rozstrzelanych tutaj powstańców. 
Szpital, łaźnia, pralnia
Na prawym brzegu Narwi na obrzeżach cytadeli Twierdzy Modlin (woj. mazowieckie) znajdował się lazaret. Tuż obok szpitalnych pawilonów pod koniec XIX wieku wybudowano pralnię parową. Do dziś zachowany budynek zadziwia architekturą, nijak nie pasującą do budynków fortecznych.
Dawna pralnia garnizonowa zlokalizowana jest przy ulicy Szpitalnej 93, przy historycznych ciągach komunikacyjnych, w sąsiedztwie muru obronnego. Jest murowana z czerwonej, klinkierowej cegły, dwukondygnacyjna i niepodpiwniczona. Została wzniesiona na planie wydłużonego prostokąta. Budynek w niczym nie przypomina obiektów gospodarczych, jakim przecież był, otrzymał niezwykłą reprezentacyjną formę wystroju elewacji z cementowymi detalami. Jedna z elewacji ma cechy neogotyckie, druga neoklasycystyczne. 
Prochownia
Jest to jedna z trzech prochowni na terenie twierdzy. Zbudowana z betonu w 1900 r. z pancernymi drzwiami i okiennicami, okryta płaszczem ziemi od zewnątrz (z trzech stron). W środku znajduje się potężna, jedna hala wpuszczona w ziemię o sklepieniu kolebkowym (grubości ok. 2,5m). Od wewnątrz zabezpieczona podobnymi pancernymi okiennicami. Grubość ściany tego budynku wynosi 1,5 m.
Bloki Cesarskie
"Bloki carskie" zostały wybudowane w latach 1899 - 1901 jako budynki o charakterze mieszkalnym dla rosyjskiej armii. Są dwukondygnacyjne i niepodpiwniczone. .Nad klatkami schodowymi znajdują się dekoracyjne szczyty, niekiedy z datami budowy. Pomiędzy blokami usytuowano komórki na opał. Ciekawostką jest fakt, iż w wojsku rosyjskim istniał wyraźny rozdział pomiędzy oficerami i podoficerami - czego przykładem są właśnie dwa osiedla składające się z "bloków carskich". Kwatery dla oficerów wybudowane zostały przy obecnej ul. księcia Józefa Poniatowskiego a dla podoficerów w trójkącie ulic Moniuszki, Kadetów i Szpitalnej.
Wieża Czerwona (Tatarska)
Wieża Tatarska zwana również Czerwoną powstała w okresie rosyjskiej rozbudowy twierdzy w latach 1832 – 1841r.Pełniła zasadniczo funkcję obserwacyjna i komunikacyjną. Licząc od przyziemia koszar – taras dolny (niższy) znajduje się na wysokości 18 m, taras górny na wysokości 29 m, a wraz z nadbudówką osłaniającą ostatni ciąg schodów wieża ma 31,6 m wysokości.
Z tarasu roztacza się piękna panorama okolic Modlina. Znajdując się na górnym tarasie, jesteśmy 45 m od warstwicy n.p.m., od której liczona jest wysokość skarpy.
Brama Ks. Józefa Poniatowskiego
Wybudowana w 1837 r. brama, nazywana w okresie rosyjskim „Wrotami Michajłowskimi”. Od roku 1918 jest to brama „Ks. Józefa Poniatowskiego”. Nadano jej klasycystyczny wystrój architektoniczny, a od strony południowej (strony koszar) jej architekturę wzbogacono kolumnami toskańskimi. Do bramy przez fosę wiódł drewniany most na ceglanych filarach, które rozebrano po II wojnie światowej, w celu ułatwienia dojazdu samochodów do pobliskiej piekarni.
Prochownia
Jest to jedna z trzech prochowni na terenie twierdzy. Zbudowana z betonu w 1900 r. z pancernymi drzwiami i okiennicami, okryta płaszczem ziemi od zewnątrz (z trzech stron). W środku znajduje się potężna, jedna hala wpuszczona w ziemię o sklepieniu kolebkowym (grubości ok. 2,5m). Od wewnątrz zabezpieczona podobnymi pancernymi okiennicami. Grubość ściany tego budynku wynosi 1,5 m.
Korona Środkowa (Front Borodino)
Część zewnętrznego obwodu obronnego w postaci dzieła koronowego, wzniesiona w latach 1811-1812 w ramach rozbudowy twierdzy napoleońskiej, po 1831 r.
zmodernizowana przez podwyższenie wału, wykonanie rawelinów, drogi ukrytej i budowli murowanych. W latach 60. XIX w. w wał wbudowano schrony a na
jego koronie wykonano stanowiska artylerii z poprzecznicami, ok. 1900 r. wzmocniono betonem prochownię.
Pozycję główną tworzy ziemny wał forteczny, złożony z bastionu połączonego za pomocą krótkich kurtyn z dwoma półbastionami, oraz biegnąca u podnóża wału droga straży z murem Carnota, przed którym znajduje się fosa. Na koronie wału znajduje się przedpiersie z poprzecznicami, ławy działowe i droga wałowa,
połączona pochylniami z poziomem dziedzińca. W osiach obu kurtyn umieszczono poterny prowadzące na drogę straży z wartowniami, do wschodniej dostawiono schron koszarowy wbudowany w wewnętrzną część wału, a w wewnętrznym stoku bastionu i półbastionów umieszczono po dwa małe schrony, mogące pełnić rolę podręcznych magazynów amunicyjnych i schronów pogotowia. W linii muru Carnota umieszczono sześć działobitni flankujących fosę – cztery barkowe i
dwie podwójne na skrzydłach korony – oraz 2 skazamatowane naroża przed półbastionami, w narożu bastionu mur przechodzi w galerię strzelecką. 
Luneta Frontu Św. Jerzego
Na osi frontu, na zewnątrz stoku bojowego znajduje się Luneta Sowińskiego – detaszowane dzieło na planie pięcioboku o charakterze proto-fortu reditowego. W części szyjowej dzieła umieszczono reditę – rodzaj dużej, murowanej działobitni na planie grzybka, pełniącej rolę śródszańca (miejsca ostatecznej obrony
po utracie reszty dzieła), koszar i magazynu oraz kaponiery broniącej fosy szyjowej i proto-tradytora ostrzeliwującego przedpole całego frontu. Do dolnej kondygnacji dochodziła długa poterna z wlotem w przeciwstoku głównej fosy, na odcinku przyległym do kaponiery pełniąca rolę kaponiery grodzowej i mostu do
bramy w górnej kondygnacji, z dziedzińcem lunety łączyły reditę dwie furty i mostki przerzucone nad oskarpowaną fosą wewnętrzną. Dziedziniec otacza wał
ziemny ze stanowiskami ogniowymi na koronie, z drogą straży łączyła go poterna przechodząca pod wałem w osi lunety i dwie galerie strzeleckie w skarpach od
strony szyi, z wartowniami przy wlotach.
Kasyno oficerskie
Powstało na przełomie XIX i XX w, jako kasyno dla oficerów stacjonujących w twierdzy Nowogieorgiewsk. Był to pierwszy obiekt w Modlinie wyposażony w oświetlenie elektryczne, centralne ogrzewanie na parę wodną (funkcjonujące do dziś) oraz klimatyzację polegającą na nawiewaniu czystego, świeżego powietrza i wywiewie zużytego. Wciąż jednak, swoim wystrojem urzeka nas dawna sala balowa, obecnie koncertowo-widowiskowa, bogato zdobiona sztukaterią oraz dawna sala restauracyjna – dzisiejsza sala balowa, pięknie zdobiona freskami na fasecie i plafonie. Obecnie obiekt pełni rolę Wojskowego Domu Kultury.
Rawelin Napoleoński
Wewnętrzny obwód obronny złożony m. in. z ziemnych umocnień to najstarsza część Twierdzy Modlin. Powstał w latach 1806-1807, a potem był modernizowany (w latach
1811-12 i po 1831 r.). Rawelin naprzeciwko Bramy Północy usypano na planie trójkąta, osłaniając kurtynę w fosie twierdzy. Znajdujące się tu w czasach napoleońskich umocnienie ziemne miało odmienny
Brama Północy
Dawna brama obronna z czasów Księstwa Warszawskiego znajdująca się w obwodzie wewnętrznym to brama "Północy". Zwieńczona była łukiem, a po obu jego stronach znajdowała się jedna strzelnica artyleryjska. Od bramy odchodziła na zewnątrz pochylnia (nie było mostu), prowadząca do drogi ukrytej w rowie fortecznym (fosie). W łuk bramy wkomponowano trapezową tarczę w formie jakby zwornika, na której umieszczono wypukły relief przedstawiający orła Księstwa Warszawskiego. Pod nim napis "Brama Północy / 1811" Ten element zachował się do naszych czasów. W okresie przebudowy rosyjskiej po 1832 r., przelotnia bramy została zamurowana i cały obiekt stał się trzydziałową działobitnią.
Brama Dąbrowskiego
Zbudowana w 1837 r. nosząca imię gen. Jana Henryka Dąbrowskiego, twórcy Legionów Polskich we Włoszech. Parterowa, murowana z cegły z elementami wzmacniającymi z ciosu kamiennego, strzeżona przez dwa stanowiska artyleryjskie w dwóch otworach po bokach. Widoczna także część dolna kurtyny znajdująca się w fosie. Od strony zewnętrznej otrzymała wystrój neogotycki. Zewnętrzne progi bramy znajdowały się wysoko nad rowem fortecznym (fosą suchą), na skraju stoku wałów. By umożliwić wydostanie się na zewnątrz wybudowano most z poręczami o nawierzchni drewnianej. Pozostały po nim filary arkadowe murowane z cegły.
Kojec Meciszewskiego (artyleryjski)
Koszary na wschód od wieży "Czerwonej" mają przybudówkę, która spełniała rolę kojca artyleryjskiego, mającego z każdej strony 24 osie na dwóch poziomach. Przed II wojną światową kojec miał cztery kondygnacje. Obecnie dwukondygnacyjny, spełnia rolę tarasu widokowego, z którego rozciąga się piękny widok na ruiny monumentalnego spichlerza oraz ujście Narwi do Wisły.
Elektrownia
Elektrownię w Twierdzy Modlin uruchomiono w 1924 r. w klasycystycznym budynku nad Narwią znajdującym się naprzeciw "Wieży Białej".
Pierwszy generator prądu stałego o napięciu 220 V napędzał silnik maszyny parowej o mocy 200 KM. Kilka miesięcy później oddano do użytku drugi generator, tym razem prądu zmiennego trójfazowego o napięciu 5 kV, a w końcu roku oddano do użytku linię energetyczną o długości 8 km.
W następnych latach sukcesywnie prowadzono modernizację elektrowni, dodając dwa silniki spalinowe napędzane mazutem wraz z dwoma agregatami prądotwórczymi, co spowodowało wzrost mocy i napięcia do 6,5 kV. Jednocześnie prowadzono rozbudowę linii energetycznej, bo modlińska elektrownia zasilała także miasto Nowy Dwór.
Baszta św. Mikołaja
Działobitnia artyleryjska św. Michała (Wieża, Baszta Michałowska) zbudowana w 1839 roku jako element obronny przedmościa Nowego Dworu Mazowieckiego. Budowla wchodziła w skład Twierdzy Modlin. Jest to trzykondygnacyjna, półokrągła wieża artyleryjska, posiadająca 52 osie artyleryjskie. 
Brama Ostrołęcka
Reprezentacyjna brama zwana "Ostrołęcką" znajduje się we wschodniej części twierdzy nad Narwią. Jest to trzykondygnacyjna brama obronna z 1836 r. z centralnie położoną w nadziemiu przelotnią. Już w latach I wojny światowej lub wcześniej w bramie tej przebito drugą przelotnię. W późniejszym czasie przeprowadzono przez nią tory kolejki wąskotorowej, która biegła nad Narwią. Od strony zewnętrznej na parterze bramę zaopatrzono w pary strzelnic po obu stronach przelotni oraz w 6 osi artyleryjskich na pierwszym piętrze. Parapety wszystkich strzelnic wykonano z kamienia. Brama "Ostrołęcka" od wewnątrz ma cechy architektury klasycystycznej. Od tej strony na drugiej kondygnacji znajdują się trzy półkoliste okna a zwieńczona łukiem przelotnia bramy obramowana jest parami pilastrów jońskich. 
Korona Modlińska (Front Połtawski)
Część zewnętrznego obwodu obronnego w postaci dzieła koronowego, wzniesiona w latach 1811-1812 w ramach rozbudowy twierdzy napoleońskiej, po 1831 r.
zmodernizowana przez podwyższenie wału,wykonanie rawelinów, drogi ukrytej i budowli murowanych. W latach 60. XIX w.. w wał wbudowano schrony a na
jego koronie wykonano stanowiska artylerii z poprzecznicami, ok. 1900 r. wzmocniono betonem prochownię.
Pozycję główną tworzy ziemny wał forteczny, złożony z bastionu połączonego za pomocą krótkich kurtyn z dwoma półbastionami, oraz biegnąca u podnóża wału droga straży z murem Carnota, przed którym znajduje się fosa. Na koronie wału znajduje się przedpiersie z poprzecznicami, ławy działowe i droga wałowa,
połączona pochylniami z poziomem dziedzińca. W osiach obu kurtyn umieszczono poterny prowadzące na drogę straży z wartowniami, do zachodniej dostawiono schron koszarowy wbudowany w wewnętrzną część wału, a w wewnętrznym stoku bastionu i półbastionów umieszczono po dwa małe schrony, mogące pełnić rolę podręcznych magazynów amunicyjnych i schronów pogotowia.